Jedan od uzroka bola u leđima su i deformiteti kičme, bilo da se radi o urođenim ili stečenim deformitetima.
Takav deformitet je skolioza, ili bočno krivljenje kičmenog stuba. Scolioza je deformitet u frontalnoj i horizontalnoj ravni, i kod ovog deformiteta, bitno je razlikovati prave (strukturalne, fiksirane) od skoliotičnih držanja.
Kod strukturalnih scolioza imamo rotaciju pršljenskih tela, a ona se odvija tako što tela pršljenova idu na stranu konveksiteta (ispupčenja), a vrtni nastavci na stranu konkaviteta (izdubljenja). Strukturalne scolioze su uvek praćene koštanim poremećajima, a kao posledica rotacije pršljenova, javlja se gibus (grba). Za razliku od pravih strukturalnih skolioza, funkcionalne skolize ili skolioze položaja su skolioze bez torzije (uvrtanja), bez gibusa.
Prave strukturalne skolioze prema uzroku mogu biti:
– idiopatske – nepoznatog uzroka, kongenitalne – nastale usled anomalija u razvoju kičmenog stuba, neuropatske, kod oboljenja gornjeg motoneurona na primer kod cerebralne paralyze, donjeg motoneurona kod poliomielitisa I td., miopatske kod distrofie musculorum, zatim scolioza kod akutnih i hroničnih zapaljenja kostiju i td.
Idiopatske skolize nepoznatog uzroka, javljaju se pre zavrsetka koštane zrelosti i najveću progresiju imaju u vreme intenzivnog rasta, pubertetu.
Prema vremenu kada se u životu javljaju dele se na infantilne, javljaju se u prve tri godine života, juvenilne, između treće godine života i početka puberteta (3-10 g), adolescentne koje se javljaju na početku ili oko početka puberteta i do postizanja koštane zrelosti. Prema lokalizaciji skolioze mogu biti cervikalne (vratne), cervikotorakalne (vratno grudne), torakalne (grudne), torako lumbalne, lumbosacralne. Vrh skolioticne krivine (apex), je najvise rotirani pršljen i on je najudaljeniji od vertikalne ose pacijenta. Najčešće se na jednoj lokaciji kičme javlja jedna strukturalna krivina koju nazivamo primarnom krivinom, a da bi truo ostao izbalansiran ili kompenzovan, iznad i ispod primarne krivine razvijaju se kompenzatorne krivine sa konveksitetom (izbočenjem) na suprotnu stranu.
Do danas se nije uspeo naći pravi uzrok idiopatskih skolioza, ali ima mnogo faktora koji mogu ukazati na mogućnost uzroka: genetski, nalsedni faktor; biomehanicki faktori – vrlo su složeni pa često i najmanji poremećaj koštano zglobno mišićnog sistema kičme može započeti proces skliotičnog krivljenja kičme, faktori rasta, mada izgleda da nije toliko bitna akcelerzcija rasta današnje omladine (visoki imaju češće skolizu od niskih), već je za manifestaciju bitna brzina pubertetskog rasta.
Za razliku od strukturalnih, postoje skolioze položaja ili funkcionalne skolize. One mogu nastati kao posledica skoliotičnog položaja kičme radi kompenzacije. Naime karlica je ta koja daje vertikalni položaj kičmenom strubu. Karlica nagnuta na jednu stranu dovodi do naginjanja kičmenog stuba na istu stranu iI formirnja krivine, sa konveksitetom na stranu spuštene karlice. To je kompenzatorno krivljenje koje može nastati u detinjstvu, pubertetu, produktivnom životu ili starosti. Do funkcionalnih skoliotičnih položaja mogu dovesti i mehanicki faktori kao recimo dugo asimetricno sedenje ili stajanje… zatim do antalgične skolioze dovodi discus hernia usled iritacije nervnog korena. Klinička procena skolioza se vrši testom pretklona, u uspravnom stavu ne mora se primetiti skoliotična krivina. Na RTG-u, koji se radi u uspravnom položaju (stojećem stavu) na vertebrogramu se meri scoliotična krivina po Cobbu.
Skoliotično držanje, kompenzatorno krivljenje u produktivnom životu ili starosti – gde usled statičkih poremećaja kičma trpi stalno neravnomerno opterećenje u pojednim delovima dinamičkog vertebralnog segmenta, pa su uzroci bola, loš balans mišića kičme, trupa i ekstremiteta. Javlja se zamor mišica, istegnuce ligamentata na strani konveksiteta (izbočenja), grč, spazam mišića na konkavnoj strani kao mehanička bol. Intervertebralni zglobovi trpe pritisak, jer zbog loše biomehanike, ovi su zglobici sa konveksne strane pritisnuti (sabijeni), a istegnute capsule sa konkavne strane. Imamo takođe i reakciju ligamentarnog aparata, pa nekada usled popuštanja, istezanja ligamenata pojavu listeze, iskliznuća pršljena (laterolisthesis). Kod poremećene biomehanike kičme samo upotreba fizikalnih procedura često, bez rasterećenja kičme samo na kratko pacijenta reši bola. Terapija izbora kod ovakvih stanja, je upotreba mehano procedura, rasterećenje kičme intermitetntnom trakcijom i kiropraksom, a zatim postugnuto stanje podržati jačanjem mišića, vežbanjem.
Ono sto je veoma bitno napomenuti, ono na sta možemo uticati su funkcionalne skolioze. Redovni sistematski pregledi dece, jer ukoliko se loše skloliotično držanje ne koriguje imaćemo promene i na kostanom delu kičme i tegobe koje ovo stanje mogu pratiti.
